Jules Romains: Les Copains

Ik regisseer op maandagavond Dr Knock en daarom pak ik een boekje dat al heel lang in mijn boekenkast staat, Les Copains van dezelfde schrijver, Jules Romains. Het is een wonderlijk boek en het kost me moeite om er in te komen. Het gaat over zeven kameraden en het begint in een café. De zeven personages zijn in het begin en ook later, moeilijk uit elkaar te houden. Alleen de figuur van Bénin krijgt veel kleur. Hij is het die de aanzet tot het avontuur waarin de zeven jongemannen zich storten.

Zoals ik al zei begint het allemaal in een café waar genoemde Bénin wil weten of de inhoud van de kruik met wijn wel precies een liter bevat zoals door de waard wordt gezegd. Een lange discussie ontstaat over hoe te bewijzen dat dat het geval is. Uiteindelijk oppert Bénin dat het makkelijk bewezen kan worden. Zijn maag heeft precies de inhoud van twee liter. Als hij twee kruiken wijn leegdrinkt en zijn maag is daarna precies vol dan klopt het. Daarop ontsteken zijn kameraden in woede en smijten hem de deur uit.

Even later komt Bénin terug, onder het stof. Hij heeft daar een kaart van Frankrijk ontdekt die zijn vrienden moeten komen bekijken. In elk departement staat een oog getekend en de ogen in de onderprefecturen Ambert en Issoire kijken hem erg gemeen aan. Daarom moet er wraak genomen worden op deze twee plaatsen. Eerst schrijven alle zeven een kwatrijn waarvan de rijmwoorden Ambert en Issoire moeten zijn en dan moet een orakel geraadpleegd worden om te bekijken hoe te handelen.

Er wordt aan de waard een encyclopedie gevraagd waarin Martin, één van de zeven, op een willekeurige plaats een naald steekt. De woorden waar de naald in terecht komt moeten de weg wijzen. Daarna wordt ook nog een slaapwandelaar geraadpleegd. (Een prachtige absurdistische scène.) Dan begint de expeditie naar het stadhuis van Ambert. Dit alles is slechts inleiding want in de twee genoemde plaatsen begint het echte avontuur maar dan is het boek al halverwege.

Daar geven de helden zich over aan een aantal Dadaïstische en anticonformistische acties die het hoogtepunt vormen van het boek en die mij net als Dr Knock erg vermaakten. Het leger, de kerk en de burgerij worden op fantastische wijze voor de gek gehouden. Maar zoals gezegd duurde het nogal lang voor het boek op gang kwam.

Mijn lievelingsboek van Jules Romains blijft tot nu toe een veel serieuzer boek, Le Mort de Quelqu'un, een boek zonder intrige over de gebeurtenissen na de dood van een man, een documentaire in boekvorm. Het boek begint met de dood van iemand en eindigt met de begrafenis. In die korte tijd lijkt de hoofdpersoon meer te leven dan er voor en er na.