Onafhankelijk Toneel: Vrede en Oorlog

Ik denk dat het Onafhankelijk Toneel (OT) de groep is waarvan ik in mijn leven de meeste voorstellingen heb gezien. Vanaf het einde van de zeventiger jaren volg ik de groep. Voor het eerst gegrepen door de wonderbaarlijke voorstelling A Circular Play, een onspeelbaar stuk van Gertrude Stein, toch gespeeld en gedanst door Gerrit Timmers en Amy Gale. Ik koos Gerrit Timmers als rijksgecommitteerde voor mijn eindexamen aan de kunstacademie van Enschede naar aanleiding van de voorstelling Andy Warhol. Daarvoor zeefdrukte ik in de zeefdrukkerij van de AKI nog een speciale poster, een Warhol-pastiche met het zelfportret van Andy. Een poster die in Enschede zo populair was dat hij van de muren gestolen werd.

Ik verhuisde naar Rotterdam en bleef in contact met Gerrit en Mirjam. Gerrit regelde mijn eerste kamer in Rotterdam, in de Julianalaan in Kralingen. Mirjam regisseerde de Theaterwinterschool van Lantaren/Venster en ik speelde samen met elf anderen in de voorstelling Exposure, de eerste stappen van Mirjam op het regiepad. Ik kwam bij hen thuis en zag hun dochter Lizzy voorzichtige stapjes doen in het gras van de tuin aan de Hondiusstraat. Nu is Lizzy groot geworden, heeft een theateropleiding gedaan in Maastricht en speelt ze in de voorstelling Vrede en Oorlog die haar moeder geregisseerd heeft.

Een geweldige voorstelling! Gemaakt volgens hetzelfde procedé als Exposure, gebaseerd op improvisaties en ideeën van de spelers. Maar in het geval van Vrede daarna gemonteerd tot een vloeiend verhaal. Voor de pauze wordt de korte voorstelling Oorlog gespeeld over een Amerikaanse soldaat die door friendly fire wordt gedood. Vermoord of een ongeluk? Dat is niet helemaal duidelijk. Een mooie kleine voorstelling. Dan is er een pauze tijdens welke gegeten kan worden in het decor van het tweede deel, Vrede. Dat is een avondvullende voorstelling.

In het café komt een achttal jonge mensen samen die in de tijdgeest van de jaren vijftig in Parijs filosoferen over het existentialisme, het communisme en marxisme. Er zijn een zwarte zangeres, een filmer, een actrice, twee studenten, een dichter, een pianist en een kellnerin. Eén van de twee studenten komt uit Cambodja en zal na zijn terugkomst in eigen land de opgedane ideeën bloedig in praktijk brengen onder de naam Pol Pot.

Wat me vooral opvalt aan de voorstelling is hoe mooi alle spelers bewegen. Iedere rol heeft een eigen bewegingspatroon, zo lijkt het wel. Ook verbaast me iedere keer hoe je met een stille rol in een stuk kunt imponeren. Dat doet Marieke den Dulk die de kellnerin speelt. Ze zegt geen woord maar tijdens de sporadische keren dat ze het toneel pakt is ze indrukwekken. Maar zoals ik al zei, alle spelers zijn goed tot fantastisch.

Romana Vrede als de zwarte zangeres Nicky die de mannen in de zaal uitnodigd om haar kind te gaan maken in de kleedkamer. Marieke de Kleine die als geboren actrice alles over de top doet, zingen, klaarkomen, huilen, lachen. Tom Struyf als de dichter Jan van Zanten die een boze monoloog houdt tot zijn recensenten die zojuist zijn eerste dichtbundel hebben afgekraakt tot groot plezier van zijn concurrent in de liefde, Thierry (Fabian Jansen). Een groot komische talent. Hij reikt Saloth Sâr (Tjon Hok Tan) het boek van Marx aan dat deze zal inspireren tot zijn gruweldaden die worden verbeeld in een prachtige slotscène. William Bakker, die er uitziet alsof er een rotje in zijn haar is ontploft, is de pianist die alles muziek voorziet. In de voorstelling Oorlog met een modern toetsenbord, in vredestijd met een staande piano. Ook enigszins aan de zijlijn staat Marie (Lizzy Timmers), de studente antropologie die droomt van de nobele wilde in Afrika. Maar ook zij heeft prachtige scènes zoals die waarin ze de verre geliefde van Saloth Sâr verbeeld en wanneer ze door Nicky op haar nummer wordt gezet. Ze droomt van een niet-existent Afrika zoals ik droom van prachtige voorstellingen als deze. Maar deze voorstelling bestaat echt. Allemaal zien dus! Dat kan nog tot 26 mei op diverse plaatsen in het land.

Vrede en Oorlog speelt nog tot 20 april in Rotterdam en komt nog even terug op 21 en 22 mei. Voor meer voorstelling zie de website van het Onafhankelijk Toneel.