Emile Zola: Nana

Het is alweer vijf jaar geleden dat ik een boek heb gelezen van de Franse koning van het naturalisme, Emile Zola. Nana, onderdeel van de twintigdelige Rougon-Maquart cyclus, stond al lang op mijn lijst om eens te lezen. Het boek speelt in de theaterwereld aan het einde van negentiende eeuw en geeft daarvan een mooi beeld.

Nana wordt in een klap beroemd en berucht als ze in de komische opera De Blonde Venus aan het einde van de tweede acte spiernaakt opkomt, een opkomst die in Parijs eenzelfde soort ophef veroorzaakt als de verschijning van Phil Bloom als eerste naakte vrouw op de Nederlandse televisie. Eigenlijk is Nana een tamelijk eenvoudig boers meisje met een lichaam waar alle mannen verliefd op worden, vol en rond, wellustig. Ze nodigt alle mannen die er in Parijs toe doen uit voor een souper bij haar thuis maar één man weigert te komen, de godvruchtige graaf Muffat. Dat steekt Nana. Ze is vastbesloten ook deze laatste man aan haar te binden.

Als de koning een bezoek brengt achter de schermen van het Theatre des Variétés waar De Blonde Venus wordt opgevoerd, wordt hij vergezeld door de graaf. Bij het zien van haar halfnaakte lichaam in de coulissen, valt hij onmiddellijk als een blok voor haar. Uiteindelijk brengt de graaf het er nog redelijk vanaf na zijn affaire met Nana, het grootste deel van de mannen met wie zij in aanraking komt en een affaire mee heeft zijn geruïneerd als zij hen achterlaat. Waardoor zij hen achterlaat, want mannen zonder geld zijn niets waar tenzij ze jong en knap zijn.

Nana brengt het tot grote hoogte in de Parijse society, de graaf bezorgt haar een groot huis waar ze een peperduur bed laat installeren in een speciale slaapkamer. Dat wordt haar altaar van de vleselijke liefde, het centrum van haar woning, waar ze haar minnaars ontvangt. Want Nana kan niet zonder mannen. Als ze even verlegen zit om kleingeld loopt ze naar La Tricorne, een huis van plezier waar ze altijd welkom is en waar ze voor een paar stuivers het beeld deelt met de eerste de beste man.

Ondanks haar rampzalige invloed op mannen is Nana niet slecht. Ze kan niet anders. Ze is, zoals de journalist Fauchery in een portret van haar schrijft, een vlieg, aan komen vliegen vanaf de mestvaalt en alles en iedereen om haar heen besmettend.

Ik had soms moeite om me door dit boek heen te worstelen. Er zijn verscheidene hoofdstukken waarin een zo groot aantal personages ten tonele wordt gevoerd dat die moeilijk uit elkaar te houden zijn. Vooral in het begin is het moeilijk om te bepalen welke personages er werkelijk toe doen en welke slechts figuratie zijn. Soms, zoals in het geval van Fontan, de acteur met wie ze een verhouding begint en met wie ze zich tijdelijk terugtrekt uit het openbare leven, verandert een figuur van bijfiguur in hoofdfiguur.

Maar als je even moeite doet wordt die moeite zeer zeker en dubbel en dwars beloond. De tragische geschiedenis van Nana en haar graaf laat je niet onberoerd.