Tot het einde

Regieplan "Tot het einde"

Ik werk aan een regieplan voor een teruggevonden stuk: "Tot het einde", dat oorspronkelijk "Intercity" heette, eerst een komedie was, toen een tragikomedie werd en nu tenslotte als ondertitel "Een fuga" heeft gekregen en een nieuwe titel.

Verhaal
In het eerste deel reconstrueren de danseres en de zanger in het huis van de danseres hoe de actrice is vermoord en door wie. In het tweede deel zien we een scène waarin in het huis van de actrice de zanger vermoord wordt door de danseres. In het derde en laatste deel reconstrueren de zangeres en de actrice in het huis van de zanger de moord op de danseres.

Vorm
De vorm van een fuga is gekozen omdat ik niet van een lineair verhaal houd, het verhaal zou tamelijk cliché worden als het lineair verteld wordt.
"De" waarheid bestaat niet, er zijn meerdere waarheden, het kiezen voor één waarheid leidt tot dogmatiek
De zanger vermoordt de actrice, de danseres vermoordt de zanger, de actrice vermoordt de danseres

Verhaalelementen
De cirkelgang, de omkeringen, de herhalingen zijn gebaseerd op het idee achter de fuga's van J.S. Bach.
Om herboren te worden moet je eerst sterven net als Jezus met Pasen.
Macbeth: schuld en boete, het wassen van de handen van Lady Macbeth verwijst naar het wassen van de handen van Pilatus.
Het is volbracht uit het lied van Bach: met zijn drieën gaat het niet, één van de drie moet sterven om het evenwicht in de relaties weer te herstellen.
Het thema van Awater: ik zoek een reisgenoot, Awater is een soort van Jezus, een verlosser. Alle drie de personages willen verlost worden, van elkaar, van hun zonden, deze moeten met bloed weggewassen worden (Macbeth, opstanding Jezus/handen Pilatus).
Es ist volbracht: het is volbracht, met de dood is het doel bereikt, zonder sterven geen wederopstanding.
In ieder deel van het stuk staat één van de hoofdfiguren weer op uit de dood.

Autobiografische elementen
De liefde voor twee vrouwen, het niet kunnen kiezen voor de ware liefde.
"Awater" van Martinus Nijhoff deed ik ongeveer twaalf jaar geleden als monoloog op het Monologenfestival.
De bewondering voor Aafje Heijnis en de muziek Bach.
De personen zijn op echte mensen gebaseerd, een danseres, een actrice en de zanger ben ik zelf.
Macbeth is mijn lievelings-Shakespeare.

Waarom nu?
Het stuk is twaalf jaar oud, maar heeft een universeel en tijdloos gegeven. Dat je terwijl je verliefd op iemand bent, toch verliefd kunt worden op een ander. Bijvoorbeeld bekend uit films als "La femme d'à coté" en "La Dernier Métro" van Truffaut. De toevallige ontmoeting met een Poolse actrice, bracht me het stuk in herinnering, waarna ik het opdiepte uit mijn archieven en het herlas. Ik was verrast hoe goed ik het na al die tijd vond en wist onmiddellijk dat ik het opnieuw wilde oppakken en zelf wilde regisseren. Wat ik niet bedacht had toen ik het schreef.

In 1991 regisseerde ik mijn enige professionele productie bij theater Spinsel in Zoetermeer. Lady Aoi en De Verruilde Waaiers van Yukio Mishima. Dat smaakte toen niet naar meer. Nu heb ik meer ervaring, twintig jaar ervaring als regisseur, en denk ik dat ik het beter aankan. In het professionele theater 'verdwijnen' veel acteurs als ze ouder worden, met name de vrouwen. Slechts weinigen gaan door. Wellicht worden ze speldocenten, trouwen, krijgen kinderen en trekken zich terug uit de theaterwereld en/of kiezen een ander beroep. Het lijkt me een mooi idee om met een oudere actrice, zanger en danseres deze voorstelling te maken, die daardoor een verdieping krijgt door ervaring, inzicht en wijsheid.

Een professionele productie betekent meer tijd, meer ondersteuning in de vorm van bijvoorbeeld dramaturgie, en daardoor meer verdieping. Ik denk dat ik daar op dit moment aan toe ben na twintig jaar regisseren.

Foto: Aafje Heijnis