James Joyce: Ulysses

Ik had me voorgenomen om voordat ik met mijn oudste dochter naar Dublin vertrok 'nog even snel' Ulysses van James Joyce te lezen. Op mijn mobiele telefoon. Er kwamen wat andere boeken tussen die ik ook nodig moest lezen, het schoot niet echt op, en uiteindelijk was ik op ongeveer een kwart van het boek toen ik in Dublin aankwam. In Dublin las ik gestaag verder op momenten dat dat uitkwam en kwam ik door de omgeving meer en meer in het boek. Op de regenachtige laatste dag in Dublin liep ik in mijn eentje de Joyce-wandeling waardoor het boek nog meer ging leven. Voor € 2,39 kocht ik een fiks afgeprijsd papieren exemplaar, een Wordsworth Classic, en daarmee stapte ik op het vliegtuig.

Terug in Nederland las ik verder maar tegen de slotmonoloog van Molly zag ik op, zo'n zestig pagina's zonder leestekens, en ik legde het boek weg om tussendoor een paar andere boeken te lezen. Ondertussen had ik een ereader en daarmee werd het lezen van Ulysses een stuk makkelijker. Moeilijke Engelse woorden kunnen snel worden opgezocht in het woordenboek van het apparaat.

Maar nu is het dan zo ver. Op weg naar Schiphol, om mijn oudste dochter op te halen van vier maanden in Ierland, lees ik in de tunnel onder de landingsbanen de laatste pagina. Vlak voordat ze me sms't dat ze is geland.

Dan nu het boek zelf. Ik had me er eerlijk gezegd niet al te veel van voorgesteld. Moeilijk en onleesbaar, meer iets voor literaturvorsers dan voor de gewone lezer. Dat is gelukkig niet waar. Je moet er moeite voor doen, dat is waar maar zoals de inleider van mijn papieren kopie, de heer Cedric Watts zegt moet je dat ook als je de Mount Everest wilt beklimmen.

Wat mij het meest verbaasde is de humor. Ik verwachtte een serieus boek maar het zit vol grappen. Literaire grappen en verwijzingen, maar ook boertige en scabreuze humor en groteske situaties zoals in het als filmscenario geschreven hoofdstuk dat in Nighttown speelt, de hoerenbuurt van Dublin.

Die hoerenbuurt is nu omgetoverd in een keurig zakendistrict met grote gebouwen van glas en staal, leer ik tijdens mijn Joyce-wandelng, en een straat aldaar is hernoemd tot James Joycestraat. Ik weet niet of Joyce hier blij mee zou zijn geweest.

Maar al met al wordt Ulysses niet zonder reden een meesterwerk genoemd. Het is een bijzonder boek, een rijk boek. In bepaalde opzichten lijkt het op andere beroemde boeken zoals Moby Dick of de Max Havelaar in de manier waarop verschillende schrijfstijlen met elkaar worden gemengd maar dit boek is wat dat betreft veel experimenteler en veelomvattender. Een boek om om de tien jaar te herlezen. Om daarmee steeds niieuwe dingen te ontdekken. Geen boek om te lezen als je jong bent en nog weinig hebt gelezen.