John Steinbeck: Muizen en mensen

Aanleiding om dit boekje ter hand te nemen dat al een tijdje stond te verstoffen in de boekenkast, is het boek dat Geert Mak onlangs heeft doen verschijnen naar aanleiding van John Steinbeck's Travels with Charley en de filmversie van Grapes of wrath (John Huston) die ik niet lang geleden heb gezien..

Muizen en mensen (1937) gaat over George en Lennie, twee mannen op de vlucht tijdens de grote crisis. Wat er precies gebeurd is in Weeds wat precies hun relatie is tot elkaar en waar ze vandaan komen wordt nooit precies duidelijk maar het is duidelijk dat Lennie, een dommekracht die niets onthouden kan, het vermogen heeft zich binnen de kortste keren in de nesten te werken waardoor ze opnieuw zullen moeten vluchten.

Ze komen aan op een boerderij tussen een stel mannen en een vrouw, de nergens bij haar eigen naam genoemde 'Curly's vrouw'. Er is Candy, een oude man die een hand mist, belast met het vegen van de vloer. Er is Slim, een lange dunne paardenmenner. Er is Crooks, de enige zwarte man in het gezelschap die apart woont. Er is Carlson, die een pistool heeft. En is een man die Whit heet, waarover Steinbeck ons verder weinig meedeelt. Tenslotte is er de man van 'Curly's vrouw', Curly zelf, zoon van de baas, en een ruziezoeker die iedereen uitdaagt.

Tussen de mannen hangt een broeierige spanning die wordt aangewakkerd door de enige vrouw in het gezelschap. Zij is voortdurend op zoek naar haar man. Hij, Curly, is voortdurend op zoek naar haar en vreselijk jaloers, bang dat zijn vrouw hem met een van de anderen bedriegt of zal bedriegen. Het komt tot een confrontatie tussen hem en Lennie waarbij hij het onderspit delft. Zijn hand wordt fijngeknepen in de vuist van Lennie.

Maar George en Lennie hebben een droom die hen op de been houdt. Ooit zullen ze een boerderij hebben en dan zal Lennie, mits hij zich goed gedraagt, voor de konijnen mogen zorgen. Ze betrekken de oude veger Candy in hun plan en ook de zwarte Crooks zou best met hen mee willen doen.

Natuurlijk gaat het niet goed. Uitiendelijk loopt de geschiedenis uit in een drama. Lennie slaat op de vlucht, achtervolgd door de mannen van de ranch, met George in hun midden. Alleen in zijn schuilplaats krijgt Lennie hallucinaties, herinneringen aan vroeger komen boven, aan zijn tante Clara, en er verschijnt hem zelfs een sprekend konijn.

Op elke rommelmarkt is altijd wel een boek van John Steinbeck te vinden. Als Nobelprijswinnaar en niet echt ontoegankelijk is hij een schrijver van alle tijden. In de tijd dat ik op de middelbare school zat was Muizen en mensen (Of mice and men) zo'n boek dat vaak door leerlingen werd gekozen om op de boekenlijst te zetten voor het vak Engels. Lekker dun dus snel te lezen. Om de een of andere reden heb ik het toen niet gelezen, en ook later niet, toen ik wel boeken van Steinbeck ging lezen zoals Tortilla flat, Cannery row en (in het Nederlands) De verdoolde bus (The wayward bus). Net als dit Muizen en mensen allemaal tijdloze boeken over gewone mensen die nog steeds zeer de moeite van het lezen waard zijn.