History Tilt

History Tilt is de vierde voorstelling die ik zie in De (Internationale) Keuze van de Schouwburg. Documentair theater uit Duistland over een moord in 1921. De Armeniër Salomon Teilirian vermoordt de Turkse ex-minister van Binnenlandse Zaken Talaat Pascha in Berlijn op 15 maart van dat jaar. Dit omdat hij Talaat Pascha verantwoordelijk houdt voor de Armeense Kwestie zoals Turkije het eufemistisch noemt. De Duitsers spreken van deportaties en onlangs werd Orhan Pamuk aangeklaagd omdat hij het waagde de Armeense genocide te noemen, iets wat momenteel nog steeds verboden is in Turkije. In de rechtszaak die volgt op de moord wordt Salomon vrijgesproken. Waarom? Daarover gaat de voorstelling.

In zeshonderd archiefdozen heeft regisseur Hans-Werner Kroesinger allerlei feiten verstopt over de moord, de correspondentie tussen Duitsland en de consul in Constantinopel, en getuigenverslagen van de moord en van de Armeense genocide. Het ziet er geweldig uit, dit decor van meer dan manshoge stapels dozen. Toch gaat de voorstelling niet echt leven. Het verhaal is spannend en laat zien dat geschiedenis ook een spel is. Afhankelijk van welke feiten je presenteert rijst een nieuw beeld van 'de waarheid' op.

Achteraf is er een interview met de maker. Hij vertelt dat Adolf Hitler, geïnspireerd door de Armeense genocide, van mening was dat hij ongestraft de joden kon uitroeien. In 1939 toen hij op dat idee kwam, was de Armeense genocide immers al door iedereen vergeten. Zo zijn er meer verwantschappen, ook met massamoorden in de recente geschiedenis. Een intelligente voorstelling die me niet helemaal kon boeien, maar die ik niet graag had gemist.