Onafhankelijk Toneel: Huis van de stilte

Bij binneenkomst realiseer ik me hoe lang ik al naar de voorstellingen van het Onafhankelijk Toneel (OT) ga. Ik woonde nog in Enschede toen ik de eerste voorstellingen zag. A Circular Play, Andy Warhol, voorstellingen die een grote indruk op me maakten. Met mij is ook het overige publiek van OT ouder geworden. Waren we vorige week bij Hemel/Hel de ouderen in de zaal, nu zijn we de jongeren. Terwijl het overgrote deel van de acteurs jong is. Net van de toneelschool, een stagiaire, alleen Marlies Heuer en Bert Luppes behoren tot de oudere garde. Dat was niet zo toen ik in Enschede studeerde en het OT een jonge groep was die een overwegend jong publiek trok. Maar de voorstellingen van OT zijn alhoewel minder vernieuwend nog steeds indrukwekkend.

Het huis van de stilte is een bewerking van een boek van Orhan Pamuk. Een boek met meerdere verhaallijnen en in deze lange voorstelling komt een groot gedeelte van al die verhaallijnen aan bod. Of het alle zijn weet ik niet want ik heb het boek niet gelezen. De oude oma en weduwe Fatma woont in een huis aan zee, alleen met haar bediende, haar neef, een onecht kind van haar gestorven man Selahattin. Tijdens de zomervakanties komen haar drie kleinkinderen, alle drie wees, vanuit Istanboel terug naar het kleine plaatsje aan zee bij hun oma. Hun ouders zijn allebei begraven in het plaatsje.

Alle spelers zijn voorzien van zendermicrofoons door middel van welke zij van tijd tot tijd zacht pratend hun gedachten uitspreken. In het overige spel spreken ze zonder microfoon. Een mooie vondst die het mogelijk maakt net als in een boek ook in de gedachtenwereld van de personages te vertoeven.

Belangrijkste thema in het stuk is de breuk tussen Oost en West. Turkije ligt op de breuklijn tussen Europa en Azië en ook de personages hebben moeite met kiezen tussen Oost en West. De oude dokter Selahattin heeft zijn achternaam veranderd in Darwinolu naar de bedenker van de evolutietheorie, zijn vrouw Fatma is ouderwets en religieus en wil van dit soort nieuwlichterij en blasfemie niets weten. Ook in de kinderen komen de tegenstellingen tot uiting. Het verhaal speelt rond 1980 in de tijd van een staatsgreep van de militairen en rondom de tegenstelling tussen de 'Idealisten', een groep nationalisten en de communisten. Het mooie is dat Orhan Pamuk deze politieke tegenstelling ook tot een tegenstelling tussen en in de personages maakt.

De voorstelling duurt drie uur waarin ik me geen minuut heb verveeld. Erg knap, vind ik. Maar dat komt ook door de rijkdom van de geschiedenis die wordt verteld. Mijn complimenten aan het OT dat ze na al die jaren nog steeds de lat zo hoog leggen (op Olympische hoogte zou ik bijna zeggen) en de belofte steeds opnieuw weten waar te maken.