Murakami: Spoetnikliefde

Op donderdag 11 december organiseert Studium Generale een lezingenprogramma over Haruki Murakami. Drie lezingen over jazz, Japan en de grote stad. Vreemd genoeg associeerde ik Murakami nooit met jazz, maar eerder met popmuziek, voornamelijk door het boek Norwegian Wood, genoemd naar een liedje van The Beatles. Een boek dat elke Japanse scholier gelezen schijnt te hebben. Een tragische liefdesgeschiedenis die iedere verliefde jongere aan zal spreken. Dus toen ik dit boek, Spoetnikliefde, ter hand nam besloot ik eens te kijken welke muziek wordt genoemd. Dat is nogal wat. De vrouwelijke hoofdpersoon Sumire is vernoemd naar een lied van Mozart dat in het Japans Sumire heet, wat viool betekent. Haar geliefde, de zakenvrouw Mioe, is vroeger pianiste geweest, van klassieke muziek en de componisten en muziekstukken die voorbij komen (en dat zijn er nogal wat) zijn dan ook voornamelijk ontleend uit de klassieke muziek. Schubert, Bach (3x), Schumann, Mendelssohn, Poulenc, Ravel, Bartok, Prokovjev, Liszt (uitgevoerd door Martha Argerich), Vivaldi en Brahms (3x). Muziekstukken: La Bohème, de mooie blauwe Donau, Kunst der Fuge, de Moldau en het eerder genoemde lied van Mozart, uitgevoerd door Elizabeth Schwarzkopf en Walter Gieseking. De mannelijke hoofdpersoon, tegelijk de ik-figuur, heeft meer met popmuziek. Hij noemt Huey Lewis and the News, Marc Bolan (in de vertaling foutief gespeld als Mark Bolan), Bobby Darin en Astrud Gilberto. Het meest met jazz te maken hebben de referenties aan Jack Kerouac, de beatniks (door Mioe verbasterd tot spoetniks) en de zwarte Dizzie Gillespiebril die Sumire draagt.

Maar al dit voorgaande zegt nog bijna niets over de inhoud van het boek. Net als Norwegian Wood een mooie liefdesgeschiedenis. Er zijn duidelijk overeenkomsten. De ik-figuur die aan de zijlijn een liefde van zijn beste vriend(in) bekijkt. Sumire is verliefd op Mioe, zij niet op haar en de ik-figuur is verliefd op Sumire. Een onmogelijke driehoeksverhouding. De tragiek is minder groot, het einde minder tragisch. Mooi zijn de beelden van de spoetnik die als een hoopje metaal rondjes draait, oneindig cirkelend zonder ooit een doel te bereiken. Het beeld van het offer, de hond die geofferd moet worden, er moet bloed vloeien. En tenslotte de prachtige spannende scène met het reuzenradwaarin Mioe zit opgesloten. Opnieuw metaal, een cirkel, geen uitweg. Ik was na alle andere boeken van Murakami die ik heb gelezen (A wild sheep chase, Harboiled Wonderland and the End of the World, Norwegian Wood en Kafka on the beach) opnieuw diep onder de indruk van de kracht van zijn schrijven.