Tom Lanoye: Heldere hemel

In veel gevallen is het Boekenweekgeschenk mijn eerste kennismaking met de Nederlandse auteur die het schrijft. Meestal valt die kennismaking me tegen en leidt die niet tot het lezen van meer van die auteur. Dat gold niet voor Arnon Grunberg en niet voor Joost Zwagerman die ik al kende voordat ze werden uitgenodigd voor deze eervolle taak.

Dat geldt ook niet voor de Vlaamse Tom Lanoye. Van hem kende ik de Goddelijk Monster-trilogie, drie vuistdikke romans over een familietragedie tegen de achtergrond van een indrukwekkende schets van de recente Belgische geschiedenis. Heldere hemel is daarbij vergeken een mager boek van minder dan honderd pagina's. Maar ik heb het gevoel dat Lanoye in dat dunne boekje iets te veel wil zeggen in te weinig pagina's. De vorige buitenlander die een Boekenweekgeschenk schreef, Salman Rushdie, kreeg tenminste nog extra pagina's tot zijn beschikking. Het lijkt alsof Lanoye het met minder dan gebruikelijk moest doen. Dat is jammer.

Lanoye is als altijd scherp en satirisch maar had zich beter kunnen beperken. Aanleiding tot het verhaal is een fait divers. In 1989 stort een onbemand Russisch MiG-vliegtuig neer in een klein Belgisch dorp. Dit leidt in het boek eveneens tot een familiedrama maar van minder grote omvang. Dat drama en de afloop daarvan drijft de spanning in het boek op. De lezer weet dat op een gegeven moment het vliegtuig neerstorten zal, maar wanneer en wie zal het slachtoffer zijn? Vera, de bedrogen echtgenote, haar overspelige man Walter, zijn minnares Carla of de zoon van het echtpaar, Peter?

Tussendoor zijn drie andere stukken geplaatst. Het eerste gaat over de piloot die de MiG bestuurde. Het tweede speelt in een Navo-basis waar ruzie gemaakt wordt over de te nemen maatregelen. Het laatste op een krantenredactie waar de hoofdredacteur en zijn ondergeschikte bakkeleien over het belang van de gebeurtenis. Alle drie goede gelegenheden voor Lanoye om tussen de regels door zijn commentaar te geven op de toestand in de wereld. Zonder deze drie intermezzi zou het geheel een nogal clichematig verhaal over overspel zijn.

Maar het plotselinge einde liet me met een onbevredigd gevoel achter. Ik miste iets. Iets meeer diepte had het verhaal sterker kunnen maken. In Een slagerszoon met een brilletje, zijn allereerste boek, heeft Tom Lanoye toch bewezen een heel goede korte-verhalenschrijver te zijn. Dat verleer je toch niet?