Elmgreen en Dragset: The one and the many

Een totaalervaring wordt ons beloofd voordat we de tunnel betreden die de opmaat vormt van de installatie van Elmgreen en Dragset in de Onderzeebootloods. Vorig jaar was in deze zelfde loods een grootse tentoonstelling te zien van het werk van Joep van Lieshout. De kreet totaalervaring was daarop zeker van toepassing en de verwachtingen ten aanzien van het vervolg hierop zijn dus hooggespannen.

Zoals gezegd leidt een lange tunnelbuis de bezoekers binnen. Bij de opening moeten we lang wachten voordat we naar binnen komen vanwege een technisch probleem. Een half uur langer worden we in spanning gehouden en dan kunnen we naar binnen. We passeren een accordeonist bij de entree en passeren in de tunnel een pinautomaat. Onder de automaat staat een wieg met daarin een baby. Geen echte baby natuurlijk maar levensecht nagemaakt en kortstondig de suggestie wekkend dat hier een moeder haar kind te vondeling heeft gelegd.

We verlaten de tunnelbuis aan de andere kant en staan in een grote donkere ruimte. In het midden een klein reuzenrad en rechts voor ons een flatgebouw waar de bezoekers door de ramen naar binnen staan te gluren. Binnen in het flatgebouw zijn kamers nagebouwd. Het lijkt of er mensen wonen maar de meeste kamers zijn verlaten op een kamer na waarin een Chinese jongen op bed ligt, zijn laptop geopend. Op het scherm is een datingsite voor homo's te zien. Ook deze jongen is niet echt, het is een griezelig goed nagemaakte jongen.

Tussen deze twee grote en in het oog springende voorwerpen staan kleinere zoals een toilet, een limousine en een vuilnsbak en lopen acteurs. Een meisje met een kinderwagen zit boos kijkend te wachten, in de tunnel loopt een jongen met ontblote borst en aan de limousine staan twee mannen te sleutelen. We zijn overduidelijk in een nagebouwde, enigszins gestyleerde achterstandswijk in een willekeurige grote stad.

Daar begint mijn telerstelling. Ik ben als regisseur regelmatig in achterstandswijken geweest. Bijvoorbeeld in Oud-Krispijn in Dordrecht, in het Oude Noorden in Rotterdam. Vooral de eerstgenoemde was toen ik daar aan het werk was zo'n beetje de beruchtste wijk van heel Nederland. Dat maakt deze cleane, nergens smerige of gevaarlijke buitenwijk niet echt de totaalervaring die ons is beloofd. Met honderden keurige mensen lopen we tijdens de opening van The one and the many gevaarloos rond in een kopie.

Sprekend voorbeeld is het hierboven afgebeelde urnoir, een klein grapje van de kunstenaars. Het echte urinoir dat de mannelijke bezoekers mogen gebruiken is smeriger, daar hebben de urinerende mannen wel gewoon onder de pot gemorst zoals mannen dat overal ter wereld doen.