IFFR 2014: Viktoria

Gebaseerd op een ware geschiedenis vertelt Viktoria (regie: Maya Vitkova) het verhaal van een meisje zonder navel. Direct nadat ze op de wereld is gekomen wordt ze onthaald als een modern communistisch wonder in het Bulgarije van 1979, tien jaar voor de val van De Muur. Ze groeit in eerste instantie op als een verwend nest totdat in 1989 het communisme verdreven wordt en daarmee de leider van de communistische partij die haar als een suikeroompje verwent.

Tegelijkertijd is Viktoria een half ongewenst kind. Zeer gewenst door de vader en totaal ongewenst door de moeder die er alles aan doet om het kind niet geboren te laten worden. Haar vagina spoelen na de daad, roken, heel hard op de vloer van de douche stampen. Maar na drie maanden blijkt ze toch nog steeds zwanger en een week  voor de verjaardag van de communistische revolutie wordt het kind toch geboren. De leiders sjoemelen wat met de datum en presenteren haar als geboren op 9 september omdat dat hen beter uitkomt. De ouders krijgen als cadeau's een auto en een nieuw appartement. Wat de moeder van Viktoria wel goed uitkomt want ze heeft een verschrikkelijke hekel aan haar eigen moeder, een keiharde partijbons, bij wie ze tot dan toe inwonen.

Twee en een half uur duurt de film en bevat prachtige associatieve beelden. De grootmoeder geeft Viktoria telkens een paar pakken melk mee voor haar dochter. Zij verbiedt Viktoria nog langer melk mee te brengen en Viktoria gooit de pakken melk leeg op een grasveld met op de achtergrond een energiecentrale. Als aan het einde van de film grootmoeder overlijdt staat de moeder op dat zelfde veld en regent het minutenlang melk. Grote witte druppels vallen van de zoom van haar glimmend zwarte regenjas.

Het beeld verwijst naar de problemen die de moeder heeft gehad om haar kind de borst te geven, hetzij omdat ze het niet wilde, hetzij omdat ze het niet kon. En is dat misschien niet allebei hetzelfde?

Een ander imponerend beeld is als Viktoria pas geboren is. Samen met een andere vrouw die ongeveer op hetzelfde moment bevallen is, liggen de twee pas moeder geworden vrouwen in twee bedden tegenover elkaar, de voeteneinden naar elkaar toe. Door een deur rechts in beeld komen ongeveer veertien mannen in witte jassen binnen. Onmiddellijk gevolgd door een stuk of acht mannen in zwarte pakken. Als laatste komt een man in een grijs pak binnen, overduidelijk de leider. Alle mannen glimlachen vriendelijke en zeggen geen woord.

Drie verschillende 'actrices' spelen Viktoria. De eerste is geen echte actrice maar een levensechte baby zonder navel die vreselijk schattig en vertederend naar de camera kan lachen. De tweede actrice speelt Viktoria als tien- en elfjarig meisje, een verwend pubermeisje dat gewend is alles te krijgen wat ze wil. De laatste Viktoria is een jaar of vijftien-zestien, een knappe gevoelige jonge vrouw die meer naar haar grootmoeder trekt dan naar haar moeder. Met haar eindigt de film als ze Venetië bezoekt, de plaats waar haar moeder naar toe wilde vluchten vanuit de communistische heilstaat. 1254 kilometer ver weg. De dochter bereikt hiermee wat de moeder nooit heeft kunnen bereiken.

Ook deze film deed mee aan de wedstrijd om de Tiger Award. Geen van de beide films die ik heb gezien wonnen de prijs. Maar allebeide films zijn de moeite van het bekijken dubbel en dwars waard. Twee films zijn natuurlijk absoluut niet representatief voor de kwaliteit van het filmfestival van dit jaar. Maar ik heb genoten van mijn twee films, geadviseerd door de Eerste Hulp bij Filmkeuze.