Britta Böhler: De beslissing

Zou ik dit boekje willen lezen als ik niets van Thomas Mann en zijn familie afwist? Is het interessant voor iemand die het werk van Thomas Mann niet kent? Dat zijn vragen die ik mij bij dit boek van Britta Böhler stel.

De Beslissing behandelt drie dagen uit het leven van Thomas Mann, van vrijdag 31 januari 1936 tot de zondag er op, op het moment dat ik het boek lees exact 77 jaar geleden. De beroemde schrijver die op dat moment de Nobelprijs al heeft gewonnen, is drie jaar geleden uit Duitsland vertrokken en in verband met de opkomst van Hitler niet meer teruggekeerd naar zijn woonplaats München. Hij heeft op aandringen van zijn dochter Erika en zijn zoon Klaus een brief geschreven aan de Neue Zürcher Zeitung waarin hij openlijk afstand neemt van het nazi-regime.

Drie dagen lang twijfelt hij of dit een juiste of onjuiste beslissing is geweest. Hij komt niet tot schrijven, denkt na over het verleden, wil geen ruzie met zijn kinderen Klaus en Erika, wil zijn Duitse uitgever niet in gevaar brengen, totdat hij uiteindelijk tot een inzicht komt dat hem verzoent met zijn beslissing.

Een boek waarin ongeveer niets gebeurt. Dat is knap, een boek dat je bijna tweehonderd pagina's geboeid houdt zonder wezenlijke handeling. De handeling is de twijfel van Mann. Hij wordt gefotografeerd door een onbeschofte fotograaf die ongevraagd met zijn meubels gaat schuiven voor de perfecte foto. Hij wandelt wat met de hond Toby. Hij eet wat, hij drinkt wat, heeft last van zijn maag, van slapeloze nachten.

Alle ideeën die door het hoofd van Thomas Mann spoken zijn gebaseerd op de dagboeken. Volgens de flaptekst zijn deze drie dagen niet beschreven. Dat kan ik niet controleren, ik ken de dagboeken van Thomas Mann niet. Maar de opgeroepen herinneringen zullen grotendeels uit de werkelijke dagboeken komen. Ik vermoed dat de schrijfster hiervoor heel veel documentatie heeft moeten op- en doorzoeken.

Ik heb veel gelezen over het leven en werk van de familie Mann. Ik herinner me een documentaire waarin Golo Mann veelvuldig aan het woord was, ik heb diverse boeken en toneelstukken van Klaus Mann, en boeken en novelles van Thomas Mann gelezen⁺, de film Mephisto gezien, gebaseerd op het boek van Klaus waarin de echtgenoot van Erika, Gustaf Gründgens, onder een andere naam de hoofdrol van de meeloper speelt.

Dit is een mooie suggestie over wat er gebeurd zou kunnen zijn, en een aanvulling op wat je al weet. Het wekte in mij tevens de lust op om weer een boek van Thomas Mann te gaan lezen.

⁺ Koninklijke Hoogheid, De dood in Venetië, De toverberg, Dr Faustus