Toneelgroep Maastricht: Vijand van het volk

Arie Mol zat jarenlang vlakbij in Schiedam bij Els Inc. en geen enkele voorstelling ben ik daar van hem gaan zien. Dom, blijkt nu, want Vijand van het volk is erg sterk politiek theater. Actueel, verfrissend, opwindend. Toneelgroep Maastricht is een fusie van Els Inc. met de Maastrichtse groep Het Vervolg waarvan ik in het verleden (alweer lang geleden) ook wel eens een paar voorstellingen heb gezien. Onder artistiek leiderschap van Arie Mol vertelt de nieuw gevormde groep nu: "het tijdloze verhaal van de ploeterende mens en zijn verlangen naar houvast. Muzikaal en ontregelend. Hartstochtelijk gebracht." En daar is geen woord van gelogen als je deze voorstelling ziet.

Het oude stuk van Ibsen is danig opgepoetst en gemoderniseerd en aangevuld met live gespeelde songs van The Velvet Underground. De acteurs nemen zelf de muziekinstrumenten ter hand en brengen de liedjes met hetzelfde amateurisme en enthousiasme waarmee de oorspronkelijke leden van de Velvets ze speelden.

Het verhaal van Ibsen is politiek en gaat over het maken van keuzes. Een klein dorp leeft van de opbrengsten van een geneeskrachtige bron die ooit door Dr Stockman is ontdekt. Maar nu heeft dezelfde Dr Stockman ontdekt dat dit water helemaal niet zo geneeskrachtig is, maar zelfs vergiftig. De bron moet zijns inziens gesloten worden. Hij denkt een held te zijn, zijn kinderen denken dat ook, maar hij blijkt uiteindelijk een vijand van het volk, want het dorp kan niet zonder de inkomsten van de bron. Iedereen heeft zijn eigen motieven om hem te steunen of tegen te werken. Iedereen is opportunist. Uiteindelijk keert het hele dorp zich tegen Dr Stockman, zelfs de mensen die hij als zijn vrienden beschouwt. Zijn ruiten worden ingegooid, hij staat op het punt te vluchten met zijn laatste medestanders, zijn kinderen en een oude kapitein.

Actueel is het stuk vooral in de centrale speech die de hoofdpersoon op het hoogtepunt van het stuk houdt. Een speech over keuzes maken, over kiezen tussen populisme en intelligentie. Heeft democratie wel zin als de meerderheid van de bevolking uit domme mensen bestaat. Een spannend en ondermijnende rede waarbij ook het publiek mag terugpraten. Even leken de oude tijden van het vormingstoneel te herleven.

Gelukkig wordt Ibsen nog steeds gespeeld en gelukkig zijn er nog steeds stukken van Ibsen die ik nooit op het toneel uitevoerd heb gezien zoals dit.