Frits Marnix Woudstra: Echo's van Egon

Na zijn boek over zijn zoon Lucas heeft mijn vriend Frits Marnix Woudstra nu een boek geschreven over zijn vader, Egon, ook bekend onder de schuilnamen Igor en Everhard van Woudschoten. Echo's van Egon. Een door Piet Schreuders als ouderwetse Penguin-pocket schitterend vormgegeven boekje met herinneringen en foto's. Een groene en een oranje versie. Terwijl het leven van Lucas dramatisch eindigde met zijn zelfgekozen dood begint het leven van Egon Woudstra gelijk al dramatisch als hij getuige is van het afvoeren van zijn vader.

De joodse Frits Samuel Woudstra, waarnaar Frits vernoemd werd, wordt tijdens de Tweede Wereldoorlog samen met zijn vier jaar oudere broer afgevoerd door de Enschedese politie en overlijdt kort daarna in kamp Mauthausen. En zoals Frits zich schuldig voelt omdat hij de dood van zijn zoon niet heeft weten te voorkomen, zo voelt zijn vader Egon zich schuldig dat hij de dood van zijn vader niet kon tegenhouden. Ook ziet Frits gelijkenissen tussen zijn zoon en zijn vader. Aan het einde van zijn leven zegt Egon 'Ik ben kapot', en ook Lucas zegt vlak voor zijn dood 'Ik ben net als opa Egon, ik ben kapot.'

Lezing van dit boekje riep bij mij natuurlijk ook herinneringen op aan de Egon die ik zelf gekend heb. Een charmante man, een levensgenieter. Maar dat hij in de oorlog Engelandvaarder was, opgeleid werd tot piloot en, misschien wel het voornaamste of juist niet, dat hij joods was, daarover vertelde hij nooit. Egon ontkende het joods zijn. Volgens hem was joods zijn een constructie, niet iets wat je bent.

Een echo van die gedachte las ik pas geleden in een artikel over Hanneke Groenteman die voor een televisieprogramma (van de EO) op zoek ging naar antisemitisme in hedendaags Amsterdam. Zoals je wel christen kunt worden of moslim, zo kun je niet kiezen om joods te worden. Je bent het of je bent het niet. En terwijl voor de joden zelf de lijn van joods zijn loopt via de vrouwelijke kant maakt dat voor de antisemiet geen enkel verschil. Je kunt niet ontsnappen aan je joods zijn.

Morgen is het 17 december, de dag waarop Lucas uit het leven stapte. Egon stapte niet uit het leven maar wel uit zijn huwelijk met de moeder van Frits. Na tien jaar getrouwd te zijn geweest verdween hij plotseling uit het leven van de zesjarige Frits. In het boek zoekt Frits naar antwoorden op de vragen die achterblijven, maar het mysterie kan niet meer opgehelderd worden.

De zoektocht is door Frits in dit kleine boekje van 96 pagina's mooi beschreven, in zijn geheel eigen stijl. Met uitweidingen over uitstapjes met zijn vader, muziek, over de thee die zijn vader dronk, over scheren met een kwast. Net als Lucas Casimir een gevoelig en indrukwekkend boek.