Janneke Holwarda: Zo zijn wij niet

Zo zijn wij niet van Janneke Holwarda gaat over de bewoners van een Nederlandse nieuwbouwstraat in een klein stadje niet ver van de grens met Duitsland aan het begin van de jaren zestig. Een groot aantal bewoners van jong tot oud, wordt gevolgd in de eerste jaren na de bouw en na een intermezzo over de geschiedenis van de plek honderd jaar eerder, wordt een sprong in de tijd gemaakt naar enkele jaren verder.

Een echte hoofdpersoon is er niet maar in het centrum van de actie staat het gezin van Dina Hut, met haar man Mannus, haar drie dochters en Jo, de aangenomen dochter. In korte hoofdstukjes verspringt steeds het perspectief. Het grootste aantal van die hoofdstukken gaat over het gezin Hut. Sommige personen vertellen hun verhaal in de ik-vorm, over Hanna, de jongste dochter van Dina Hut wordt verteld in de tweede persoon, en er is een groot aantal mensen over wie in de derde persoon wordt verteld. Ook zijn er personages die zelf helemaal niet aan het woord komen, die worden geschetst door de anderen. 

Tussendoor zijn er korte hoofdstukken met slechts uitspraken, waarin wordt geroddeld over de bewoners door niet met name genoemde personen, meestal op een niet aangeduide plaats. Drie hoofdstukken springen er uit, het eerste vertelt dat er vroeger een meer was op de plek waar nu de straat is gebouwd, het eerder genoemde middelste hoofdstuk schetst het leven van de turfstekers van honderd jaar eerder, het laatste hoofdstuk schetst in het kort hoe het met de bewoners verder is gegaan.

Een lange inleiding van een ingewikkeld geconstrueerd boek. In het begin duurt het even voordat je alle personen kent, eigenlijk net zo als in het echte leven. Maar langzamerhand leer je iedereen in de straat kennen en begrijp je de verhoudingen tussen eenieder. Een boek dat om dezelfde reden niet makkelijk valt na te vertellen. Als je enkel de geschiedenis van het gezin Hut vertelt dan doe je het boek tekort, als je over alle figuren iets wilt vertellen dan wordt het een lange opsomming van namen met een korte beschrijving.

De charme van dit boek zit meer in de weergave van een tijdsbeeld. Een tijd van hoop voor de toekomst, het begin van de zestiger jaren, met de opkomst van beatmuziek zoals de popmuziek toen heette. Onder de bovenlaag van optimisme en hoop voor de toekomst ligt een grimmige onderlaag want niet alle bewoners zijn even eerlijk, ieder heeft zijn of haar geheim. De spanning in het boek wordt gevormd door de langzame ontrafeling van deze geheimen.

Het boek verschilt totaal van de twee eerdere romans van Janneke Holwarda (Zeesteen en Maan op de heenweg). Daar ging het om een verhaal van één duidelijke hoofdpersoon en werd het verhaal vanuit het perspectief van die hoofdpersoon verteld. Dat maakt Zo zijn wij niet ingewikkelder en moeilijker te volgen. Een indrukwekkende prestatie is het toch wist het mij daardoor minder te raken dan de vorige twee. Misschien heeft het boek te wienig pagina's voor de grote hoeveelheid personages.