Arnon Grunberg: De man zonder ziekte

De man zonder ziekte uit het nieuwe boek van Arnon Grunberg is architect van Indische komaf en woonachtig in Zwitserland. Hij is niet alleen zonder ziekte, hij is ook nog eens naïef. Op uitnodiging van een zekere Hamid Shakir Mahmoud vertrekt hij op de eerste pagina van het boek naar Irak om een operahuis te bouwen. Zowel zijn vriendin Nina als zijn compagnon Dave raadden het hem af, maar hij gaat toch. In eerste instantie lijkt het er op dat hij goed wordt beschermd door een aantal veiligheidsagenten. Maar als die ineens verdwenen zijn wordt Sam zoals de man zonder ziekte heet, gearresteerd als spion. Opgesloten in een een klein donker hol wordt hij geslagen, er wordt over hem heen geürineerd, maar gelukkig komt hij tenslotte met hulp van het Rode Kruis toch vrij. Deze gebeurtenissen veranderen Sam. Hij wil dat zijn vriendin ook over hem heen plast, in de douche weliswaar, en dat ze hem net als zijn bewakers in de gevangenis 'hond' noemt.

Dan volgt een nieuwe opdracht in het Midden-Oosten, ditmaal moet er een Nationale Bibliotheek worden gebouwd in Dubai, met een geheime bunker er onder. Zijn compagnon Dave stelt voor om alleen te gaan na wat er gebeurd is in Irak, maar Sam wil per se mee. Ze gaan samen, alles gaat goed, maar dan moeten zowel bunker als bibliotheek groter worden en gaat Sam alleen terug. Na een nachtelijk partijtje poker met andere expats rijdt Sam aangeschoten terug naar zijn hotel en wordt aangehouden en gearresteerd wegens overtreding van de alcoholwet. Hij probeert de agent wat geld toe te steken om veilig naar huis te komen maar dat wordt uitgelegd als omkoping en hij draait de cel in. Daar blijkt zijn overtreding van de alcoholwet niet meer van belang. Hij wordt nu plotseling verdacht van een moord. Bij zijn vorige bezoek op 19 januari is in hetzelfde hotel waar Sam en Dave verbleven een politicus vermoord.

De architectuur, de bizarre situaties, ze geven Arnon Grunberg de gelegenheid zijn cynische kijk op de wereld te etaleren. De hoofdpersoon blijft mijns inziens enigszins gevoelloos waardoor het moeilijk is om met hem mee te leven. Maar de ideeën van Grunberg spreken me zoals in de meeste van zijn boeken erg aan. Een paar citaten:

'Praten maakte de dingen in de regel alleen erger. Als iets genezend is, is het zwijgen.'

'Hij zal zijn lot aanvaarden, niet meer proberen het verleden te doorgronden in de ijdele hoop dat het verleden verandert als je het begrijpt.'

'Waar geld problemen kan oplossen bestaat geen werkelijk gevaar.'

Net als bij De Asielzoeker moest ik soms aan W.F. Hermans denken. Moedwil en misverstand zijn thema's die in dat boek net als dit boek op de voorgrond treden. Tweemaal wordt de man zonder ziekte op grond van een misverstand gearresteerd. De eerste keer als spion en de tweede keer als moordenaar. De wanhoop van Sam en ook zijn gekte als hij aan het eind van het boek in een hopeloze situatie keihard door blijft werken aan het operahuis in Bagdad dat nooit gebouwd zal worden, doen denken aan de wanhoop en gekte van Osewoudt op het einde van De donkere kamer van Damocles. Zo goed als dat boek vind ik dit boek van Grunberg niet, maar ik heb er in ieder geval erg van genoten, werd er door geraakt en ik heb ook nog eens gelachen om de zwarte humor die bij Grunberg altijd aanwezig is.