Jean-Paul Sartre: L'age de raison (Les Chemins de la Liberté I)
Wat is vrijheid en hoe vrij is de mens? Mathieu wil een vrij man zijn maar als Daniel hem aan het einde van het boek zegt dat hij na alles wat er is gebeurd vrij is, Mathieu niet blij is noch tevreden.
Op sommige punten is het boek enigszins gedateerd maar de ideeën zijn nog net zo actueel als toen Sartre het in 1945 schreef. Zo dwingt Mathieu, docent filosofie, het jonge meisje Ivich hem te kussen in een taxi onderweg naar een tentoonstelling van Gauguin. Wij zouden dat nu een geval van #metoo noemen. Toch is de schaamte die Mathieu over zijn daad voelt invoelbaar. Hij is niet verliefd maar wordt gedreven door een verlangen. Hij is een succesvol man en de broer van Ivich, Boris, kijkt naar hem op. Wat ook gedateerd overkomt is de opmerking dat alle homoseksuelen zich schamen voor hun geaardheid, iets wat in een tijd van Gay Pride wel anders lijkt te zijn, alhoewel homoseksuelen volgens velen nog steeds 'uit de kast' moeten komen, een plek waar ze zich eerste verborgen hielden.
Knap vind ik dat deze reuze spannende geschiedenis slechts twee en halve dag beslaat. Een boek van 441 pagina's. Het drama begint met de bekentenis van Marcelle dat ze zwanger is waarop Mathieu op pad gaat om haar een veilige abortus te bezorgen. Ze heeft al een afspraak met een engelenmaakster maar als Mathieu daar is wezen kijken, de walgelijke toestand in ogenschouw heeft genomen, en de afspraak heeft afgezegd, moet hij op zoek gaan naar een andere oplossing. Via zijn vriendin Sarah vindt hij een joodse professor op het punt naar Amerika te vluchten (het is 1938) die vierduizend franc vraagt voor de abortus. Een bedrag dat hij ergens zal moeten lenen. Maar van wie? Van Daniel die op de beurs speculeert en altijd wel geld heeft? Of van zijn broer Jacques van wie hij al zo vaak geld geleend heeft en die ongetwijfeld een zedenpreek zal afsteken.
Ik ben gelijk al benieuwd naar en begonnen in deel twee: Het Oponthoud.
Nog een citaat tot besluit, over de liefde: Hij dacht dat hij (van haar) hield en was verbaasd: dat was geen gevoel, de liefde, dat was geen bijzondere emotie, zelfs geen bijzondere nuance van gevoelens, meer een vloek vastgeprikt op de horizon, een belofte van ongeluk. (Il pensa qu'il l'aimait et il fut étonné : ça ne se sentait pas, l'amour, ça n'était pas un émotion particulière, ni non plus une nuance particulière de ses sentiments, on aurait dit plutôt une malédiction fixe à l'horizon, une promesse de malheur.)
Reacties