Bob den Uyl: Onuitroeibare misverstanden

Ondanks het feit dat Bob den Uyl alleen per trein en/of per fiets reisde is er een prijs voor het beste nederlandstalige reisboek naar hem vernoemd. Terecht. Want de reisverhalen van Bob den Uyl behoren tot de beste ooit geschreven in de nederlandse literatuur. Zelfs als er bijna niets gebeurt is het bij Bob den Uyl spannend, verrassend en vaak absurd.

Door zijn nieuwsgierigheid belandt hij op de vreemdste plekken zoals in het schrijfmachinemuseum in Bayreuth in het lange verhaal Neurenbergse protocollen. Daar, in het instituut voor stenografie in de Berneckerstrasse, wordt hij door een dik meisje met een bril gebracht naar een kleine collectie van slechts enkele schrijfmachines. Wat hem in woede doet ontsteken waarna hij zijn beklag gaat doen bij de plaatselijke VVV wat vervolgens natuurlijk niets anders oplevert dan onbegrip van de plaatselijke beambte.

Onuitroeibare misverstanden is een selectie uit het grote aantal korte verhalen dat Bob den Uyl schreef en geeft een mooie dwarsdoorsnede van zijn werk. Het eerste tamelijk realistische verhaal vertelt van een dagje naar het strand van de verteller en zijn vriendin met wie hij het eigenlijk uit wil maken. Maar hij weet niet hoe en hoewel het hem uiteindelijk lukt gaat het dan weer precies op een manier dat hij het zelf niet wilde.

De opkomst en ondergang van de zwarte trui is daarentegen een volkomen absurdistisch verhaal zonder enige dialoog over de opkomst en ondergang van een nachtelijke wielerkoers. Een verhaal dat volkomen uit de hand loopt en steeds fantastischer wordt, ontaardend in de verdwijning en schijnbegrafenis van de Belgische koningin Fabiola.

Het laatste verhaal in de bundel, De duur van de wereld, is eveneens een absurdistische vertelling, maar het opvallende aan dat verhaal is juist dat, hoewel de meeste verhalen in de eerste persoon worden verteld, dit verhaal in de derde persoon wordt verteld. Daarin wordt de achtervolgingswaan van de hoofdpersoon, ("Alex Vreugdenberg, een vrijgezel van vierendertig jaar", "iemand met een intense afkeer van avontuur") langzamerhand werkelijkheid.

Nederland is een klein land, geen plaats voor The Great American Novel. Misschien is het korte verhaal daarom zo groot. Naar mijn mening hebben we een uitzonderlijke groep geweldige korte-verhalenschrijvers. Belcampo, Biesheuvel, Bordewijk, Bril, Campert, Van Hassel, Hotz, Nescio, Snijders en natuurlijk Bob den Uyl.